Akustyka architektoniczna: budynki, które brzmią równie dobrze, jak wyglądają

Czym jest akustyka architektoniczna?

Akustyka architektoniczna to nauka i inżynieria, której celem jest osiąganie dobrych właściwości dźwiękowych budynku. Jest to interakcja między ludźmi a dźwiękiem — zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz. Obejmuje badanie domów i budynków komercyjnych oraz ich projektowanie pod kątem uzyskania optymalnych właściwości akustycznych.

Nasi rozmówcy, Jasper Spigt i Camilla Casiccia, zgodzili się odpowiedzieć nam na kilka pytań. Jasper jest architektem i partnerem w firmie architecten Van Mourik. Jego praca polega na projektowaniu wnętrz i przestrzeni miejskich z naciskiem na społeczeństwo i środowisko naturalne. Camilla jest architektem wnętrz w firmie architecten Van Mourik. Zachęcamy do zapoznania się z ich doświadczeniami.

Czy możliwe jest zaprojektowanie budynku lub wnętrza z myślą o wszystkich 5 zmysłach?

Tak, jest to jak najbardziej możliwe. Przede wszystkim projektujemy z myślą o wzroku, ponieważ to on odpowiada za przyciąganie uwagi. Stymulowanie innych zmysłów, np. poprzez doznania dotykowe, akustykę i ciepło, zawsze odgrywa drugorzędną rolę w budowaniu korzystnego nastroju w danej przestrzeni. Jak łatwo się domyślić, zmysł węchu często odsuwa się na dalszy plan w procesie projektowania.

Mimo że samo oddziaływanie na zmysły jest ważne, pracujemy tak, aby w danej przestrzeni stworzyć kompleksowe wrażenia użytkowe i atmosferę. Pięć zmysłów to podstawowe czynniki, które projektanci biorą pod uwagę, jednak emocje, jakie wywołuje dana przestrzeń, biorą się z ich połączenia, które często nazywamy szóstym zmysłem. Jak podkreśla Jasper, projektanci mają zwykle rozwinięty szósty zmysł, który pozwala im budować te cechy w subtelny sposób.

Możemy uznać, że unikalne przestrzenie stanowią unikalną kombinację pięciu ludzkich zmysłów.

Dlaczego akustyka architektoniczna jest tak ważna w domach i budynkach?

Dźwięk zdecydowanie wpływa na charakter przestrzeni. Możemy zaprojektować zarówno przestrzeń, która będzie sprzyjać koncentracji, jak i taką, w której łatwiej będzie prowadzić rozmowy czy nawet wygłaszać przemówienia.

Akustyka wpływa na nasze samopoczucie i środowisko wokół nas. Zła akustyka może np. całkowicie zepsuć potencjalnie przyjemną rozmowę w restauracji. Czy chcielibyście wrócić do lokalu, w którym hałas uniemożliwiał zrozumienie drugiej osoby? Solidna akustyka przestrzeni wpływa pozytywnie na jej ogólną atmosferę. Dziś nawet neurobiolodzy otwarcie mówią o akustyce i jej rosnącym znaczeniu z punktu widzenia ludzi.

Jak wytłumaczyć klientowi istotę akustyki?

Temat projektowania akustycznego jest subiektywny, a klienci często mają na niego swój własny pogląd. Obecnie ludzie są coraz bardziej świadomi tego zjawiska, ale mimo to musimy sprowadzić je do obiektywnego punktu widzenia. Na pewno możemy mówić o niezbędnych materiałach, jednak wciąż musimy mocno podkreślać to, jak dźwięk wpływa na przestrzeń. A następnie musimy dostarczyć odpowiednie rozwiązania.

Dobra wiadomość jest taka, że na pewnym etapie wszyscy rozumieją przykład głośnej restauracji. Inaczej rozmawia się jednak z klientem komercyjnym, a inaczej z kimś, kto chce zbudować swój własny dom. Poziomy świadomości są różne, a ponadto musimy obiektywnie dostosować się do potrzeb i życzeń każdego klienta.

Jak dodaje Camilla, duży odsetek ludzi uważa, że hałas w restauracji jest spowodowany liczbą obecnych osób, a nie akustyką. Dlatego budowanie świadomości odgrywa tak ważną rolę w pracy architektów.

Na jakim etapie projektowania rozważasz akustykę architektoniczną?

Jeśli chodzi o projektowanie wnętrz, zależy to od przestrzeni oraz od rodzaju realizowanego projektu. W dużym uproszczeniu: mamy ją na uwadze od samego początku. Co ważne, w niektórych przypadkach przeprojektowujemy istniejące wnętrza i pracujemy nad zmianą istniejącej akustyki. Jeśli zatem projektujemy bibliotekę, musi to być przestrzeń z założenia bardzo cicha. Dlatego mamy ten aspekt na uwadze od samego początku.

Gdy mamy wolną rękę, projektujemy wnętrza w oparciu o dynamikę przestrzeni — czy to pod kątem intymności, czy choćby sal konferencyjnych lub teatrów. Niektóre przestrzenie mają też własną, unikatową tożsamość, którą łączymy z akustyką. Dużo zależy też od tego, czy tworzymy przestrzeń wewnętrzną, czy zewnętrzną, Jednak zawsze jesteśmy w stanie wydobyć piękno z każdej przestrzeni i każdej właściwości akustycznej.

Jak akustyka architektoniczna wpływa na projekt budynku lub wnętrza? Czy uwzględnienie jej w projekcie skutkuje jakimiś ograniczeniami?

Oczywiście. Jeśli mamy np. budynek usytuowany w pobliżu torów kolejowych, wówczas projektujemy akustykę w taki sposób, aby obecność hałasu nie wpływała na niego w negatywny sposób. Zarówno przestrzeń wewnętrzną, jak i zewnętrzną komponujemy od samego początku tak, aby uzyskać optymalną akustykę.

Musimy jednak robić to w maksymalnie subtelny sposób — nie chcemy przecież postawić wielkiej fasady, która całkowicie odizoluje dźwięk. Dzięki dostępnej technologii możliwe jest połączenie wysokiej skuteczności pochłaniania dźwięku z piękną architekturą. Trzeba jednak przy tym zachować równowagę między kosztami a samym wzornictwem. Zawsze istnieją zarówno pewne ograniczenia, jak i możliwości.

Musimy zapewnić ludziom wolność wyboru — tak, aby mogli pozostać częścią miasta, a zarazem wieść spokojne życie we własnej enklawie.

Ten rok jest Rokiem Dźwięku. Jak wygląda dzisiejsza architektura i projektowanie w związku z zanieczyszczeniem hałasem?

Obecnie dysponujemy rozwiązaniami i technologiami, które wspierają akustykę architektoniczną w każdej przestrzeni.

Z drugiej strony, zanieczyszczenie hałasem to problem, który stale się pogłębia. Musimy być świadomi, w jaki sposób można optymalnie stawiać budynki, aby wyeliminować wszechobecny hałas. Musimy brać pod uwagę przestrzenie publiczne i ich relacje z budynkami, a także to, jak oba te obszary mogą się rozwijać z zachowaniem optymalnej akustyki.

Niwelowanie zanieczyszczenia hałasem musi stanowić priorytet, dlatego musimy edukować ludzi w zakresie akustyki, która stanowi nieodłączny aspekt zrównoważonego świata.

Jak Twoim zdaniem będzie wyglądać świat w roku 2050?

Światowa Organizacja Zdrowia umieszcza zanieczyszczenie hałasem na drugim miejscu swojej listy priorytetów, podczas gdy pierwsze miejsce zajmuje na niej zanieczyszczenie powietrza. W nadchodzących latach musimy być bardziej świadomi skutków hałasu we wszystkich rodzajach przestrzeni oraz rosnącego znaczenia akustyki w projektowaniu budynków.

Obecnie hałas nie jest definiowany jako „niepożądany dźwięk”, ale „niepożądany dźwięk, nieprowadzący do uszkodzenia słuchu”. Taka klasyfikacja pozwala nam zwracać uwagę na fakt, że hałas jest niezdrowy i przy odpowiednim natężeniu może stanowić zagrożenie. Obecnie nawet uczelnie omawiają szkodliwe skutki hałasu oraz najlepsze praktyki dotyczące uwzględniania akustyki w procesach projektowania budynków. To właśnie dlatego — bardziej niż kiedykolwiek — potrzebujemy dziś projektów architektonicznych i konstrukcji budynków, które będą uwzględniać te aspekty. W końcu wszyscy chcemy przyczynić się do stworzenia zdrowego, przyjaznego środowiska.